کنتاکتور ( Contactor) یک کلید کنترل شونده ی الکتریکی است که برای کلیدزنی یک مدار قدرت یا کنترل مورد استفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور شباهت زیادی به رله دارد، با این تفاوت که کنتاکتور برای کاربردهای آمپرهای بالا به کار برده میشود.
یک کنتاکتور با مداری کنترل میشود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع جریان اتصال کوتاه استفاده نمی‌شود.
کنتاکتورها در گستره و اندازه‌های مختلفی موجودند. از کنتاکتورهای کوچک با ولتاژ ۲۴V DC که به سادگی در دست جامی‌گیرند و توانایی قطع تنها یک آمپر را دارند، گرفته تا کنتاکتورهای با پهنا (یا درازای) یک متر (یارد) با ولتاژهای چند کیلوولت و آمپراژ چندهزار آمپر است.
کنتاکتورها برای کنترل بارهای مختلف الکتریکی اعم از الکتروموتورها ، بانکهای خازنی ، مدارات روشنایی ، گرمکنهای الکتریکی و سایر تجهیزات الکتریکی استفاده میشوند .
کنتاکتور تشکیل شده از یک آهنربای الکتریکی که یک قسمت از هسته آن متحرک بوده و به وسیله فنری از قسمت ثابت جدا نگه داشته می‌شودو یک سری کنتاکت عایق شده از یکدیگر به آن متصل می‌باشد که به همراه قسمت متحرک حرکت میکنند. در قسمت ثابت یک سری کنتاکت دیگر قرار گرفته‌اند. هنگامیکه از سیم پیچ بوبین کنتاکتور جریانی عبور می‌کند توسط نیروی مغناطیسی کنتاکتهای ثابت و متحرک روی یکدیگر فشرده میشود. در همان حالت فنر بین دو قسمت هسته فشرده می شود اما زمانیکه ولتاژ بوبین قطع شود و یا از حدمعمول کمتر شود نیروی فنر موجب بازشدن کنتاکتها بصورت اتوماتیک از یکدیگر می شود. عکس این حالت نیز درست است.
یعنی در حالت بدون جریان بوبین کنتاکتور یک سری از کنتاکتهای ثابت و متحرک به یکدیگر وصل هستند و زمانیکه جریان به بوبین کنتاکتور وصل می شود ارتباط بین کنتاکتها قطع میشوند پس نتیجه می گیریم که کنتاکت هایی را که با وصل بوبین وفشرده شده فنر بین دو قسمت هستند به یکدیگر وصل میشوند کنتاکتهای باز و کنتاکت هایی که با وصل بوبین به برق از یکدیگر جدا میشوند را کنتاکتهای یسته میگویند.
حلقه‌های اتصال کوتاه روی هسته بوبین کنتاکتور (حلقه فراژه) :
روی قسمت ثابت هسته بوبین کنتاکتورها دوعدد حلقه بسته (اتصال کوتاه) قرار گرفته است کار این دو حلقه این است که یک میدان مغناطیسی خودالقایی ایجادکرده و درواقع مانند ثانویه ترانسفورماتور عمل میکنند. میدان مغناطیسی تولید شده به وسیله این دو حلقه سبب میشود تا از نوسانات و لرزش هسته متحرک جلوگیری به عمل آید و کنتاکتور هنگام کار ایجاد سرو صدانکند. در صورتی که مدار تغذیه بوبین کنتاکتور قطع شود در اثر نیروی فنری که داخل کلید قریار دارد اتصالات برقرار می شود و دوباره به حالت اول بازمیگردد.
کنتاکتور از چهار بخش اصلی تیغه ، بوبین ، محفظه (Frame) عایقی و رله حرارتی تشکیل شده است که در ایران شرکت پارس فانال تنها تولیدکننده کنتاکتور محسوب می شود.
تیغه اصلی:
تیغه‌های هرکنتاکتور به 2 بخش تقسیم میشود.تیغه‌های قدرت و تیغه‌های فرمان. وظیفهٔ اصلی تیغه‌های قدرت هدایت جریان اکتریکی پس از هربار تحریک شدن بوبین از خود است. تیغه‌های فرمان نیز همانطور که از نامشان مشخص است برای استفاده در مدار فرمان به کار می‌رود. تیغه‌های فرمان به دو صورت نرمالی باز و نرمالی بسته بر روی بدنه کنتاکتور تعبیه شده‌اند. این تیغه‌ها پس از هربار تحریک شدن بوبین تغییر وضعیت داده و به حالت عکس تغییر وضعیت میدهند.
بوبین:
بوبین یک هسته مغناطیسی سیم پیچی شده که نیروی لازم را برای اتصال فیزیکی کنتاکتهای هادی الکتریسته فراهم میسازد .
محفظه:
این بخش برای ایزوله کردن بخشهای هادی و خطرناک کنتاکتور و حفظ جان کسانی که با کنتاکتور سروکار دارند ، به کار می‌رود. جنس محفظه معمولاً از مواد عایق الکتریسیته مانند Bakelite ، Nylon ۶ و پلاستیکهای سفت شونده در برابر حرارت است .
تیغه کمکی:
تیغه‌های کمکی ، تیغه‌های فرمان (آمپر پایین) نرمالی باز و نرمالی بسته می‌باشند که بالای بدنه کنتاکتور و یا در بعضی از مدل‌های آن در کنار بدنه کنتاکتور نصب میشوند و بدین ترتیب با هر بار تحریک شدن بوبین کنتاکتور، این تیغه‌ها تغییر وضعیت میدهند .
رله حرارتی:
معمولا برای حفاظت ازبارهایی که به کنتاکتور بسته میشود از رله حرارتی یا بیمتال استفاده میشود. این نوع رله‌ها در برخی از انواع کنتاکتور بر روی بدنه تعبیه شده‌اند و در انواع دیگر به صورت اختیاری بر روی کنتاکتور بسته میشوند. اگر بار بسته شده به کنتاکتور جریانی بیش ازحدمجاز از شبکه بکشد یا ولتاژ ورودی بجای سه فاز ، دوفاز شود رله حرارتی عمل می‌کند واز صدمه زدن به بار الکتریکی جلوگیری مینماید.
